คุณธรรมต่อเพื่อนบ้าน
อาจารย์ อาลี กองเป็ง
اَلْحَمْدُ للهِ الَّذِيْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَاْلاَرْضَ وَجَعَلَ الظُّلُمَاتِ وَالنُّوْرَ . ثُمَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا بِرَبِّهِمْ يَعْدِلُوْنَ . وَاَشْهَدُ اَنْ لاَاِلَهَ اِلاَّ اللهُ بِيَدِهِ مَلَكُوْتُ كُلِّ شَيْءٍ وَاِلَيْهِ تُرْجَعُوْنَ . وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّدًارَسُوْلُ اللهِ الَّذِيْ خَتَمَ اللهُ بِهِ النَّبِيِّيْنَ . وَاَنْزَلَ عَلَيْهِ اْلقُرْآنَ بَصَائِرَ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُوْقِنُوْنَ . اَللَّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِهِ وَاَصْحَابِهِ وَمَنْ تَبِعَهُمْ بِاِحْسَانٍ اِلَى يَوْمِ يُبْعَثُوْنَ . اَمَّا بَعْدُ فَيَاعِبَادَ اللهِ . اُوْصِيْكُمْ وَنَفْسِيْ اَوَّلاً بِتَقْوَى اللهِ تَعَالَى وَطَاعَتِهِ . فَقَدْ قَالَ اللهُ تَعَالَى فِي الْقُرْآنِ اْلكَرِيْمِ : }قَدْ جَاءَكُم مِّنَ اللَّهِ نُورٌ وَكِتَابٌ مُّبِينٌ يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَيُخْرِجُهُم مِّنِ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَيَهْدِيهِمْ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ }
ท่านพี่น้องร่วมศรัทธาที่รัก
อิสลามเป็นศาสนาที่ส่งเสริมการอยู่ร่วมกับสังคมเพื่อนบ้านโดยมีคุณธรรมต่อกันและกันห้ามการสร้างความเดือดร้อนแก่เพื่อนบ้าน (جِيْرَانْ ) ซึ่งคำว่า ( جِيْرَانْ ) หรือเพื่อนบ้านตามหลักการอิสลามมีอยู่สามประเภทด้วยกัน
1. เพื่อนบ้านที่เป็นมุสลิมและเป็นเครือญาติใกล้ชิด เขาต้องได้รับสิทธิสามประการดังต่อไปนี้ คือสิทธิของการเป็นเพื่อนบ้าน , สิทธิของความเป็นมุสลิม ,และสิทธิของความเป็นเครือญาติ ,
2. เพื่อนบ้านที่เป็นมุสลิม เขาต้องได้รับสิทธิสองประการ คือสิทธิความเป็นมุสลิม , และสิทธิของความเป็นเพื่อนบ้าน ,
3. เพื่อนบ้านที่มิใช่มุสลิมเขาได้รับสิทธิหนึ่งประการ คือให้แสดงความมีคุณธรรมแก่เขาในฐานะความเป็นเพื่อนบ้าน
ได้มีรายงานที่บันทึกโยท่านบุคอรีย์และมุสลิมจากอบูฮุรอยเราะห์ว่า
اَنَّ رَسُوْلَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: وَاللهِ لاَيُؤْمِن وَاللهِ لاَيُؤْمِن وَاللهِ لاَيُؤْمِن قِيْلَ مَنْ يَارَسُوْلَ اللهِ قَالَ مَنْ لاَيَاْمَنُ جَارُهُ بَوَاِئقَهُ
ความว่า “แท้จริงนบีมุฮาหมัดซอลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัมกล่าวว่า ขอสาบานต่อัลเลาะห์ว่า ไม่ถือว่าเขาอีหม่านอย่างสมบูรณ์, ขอสาบานต่อลเลาะห์ว่าไม่ถือว่าเขาอีหม่านอย่างสมรบูรณ์ , ขอสาบานต่ออัลเลาะห์ว่าไม่ถือว่าเขาอีหม่านอย่างสมบูรณ์ , จึงงมีซ่อฮาบะห์ท่านหนึ่งถามว่า ใครกันโอ้ท่านร่อซู้ล ท่านร่อซูลจึงงกล่าวตอบว่า คือเพื่อนบ้านของเขา ไม่ได้รับความปลอดภัยจากความชั่วร้ายของเขา”
การยืนยันด้วยการสาบานของท่านร่อซู้ลซอลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัมถึงสามครั้ง
ชี้ให้เห็นเด่นชัดถึงความสำคัญของเพื่อนบ้านและถือว่าขาดคุณธรรมต่อผู้ที่สร้างความเดือดร้อนแก่บ้านใกล้เรือนเคียง
และท่านนบีได้กล่าวเตือนให้ทราบว่าผู้ที่สร้างความเดือดร้อนอันตรายต่อเพื่อนบ้านคือผู้ที่ไม่มีอีหม่านอย่างสมบูรณเลยต่ออัลเลาะห์และวันอาคิเราะห์
ซึ่งมีรายงานจากอะบูฮุรอยเราะห์ว่า
مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللهِ وَاْليَوْمِ اْلاَخِرِفَلاَيُؤْذِىْ جَارَهُ . رواه البخاري ومسلم
ความว่า “ผู้ใดที่ปรากฏว่าเขามีอีหม่านต่ออัลเลาะห์ และวันอาคิเราะห์เขาจะต้องไม่สร้างความเจ็บเนื้อร้อนใจแก่เพื่อนบ้านของเขา”
คำสั่งเสียจากท่านนบีมิใด้แบ่งแยกในกรณีของการทำความดีมีคุณธรรมต่อเพื่อนบ้านว่าต้องเป็นมุสลิมหรือไม่ทุกๆเพื่อนบ้านมีสิทธิในการรับคุณงามความดีจากเพื่อนบ้านของเขาด้วยกันทั้งนั้น
ดั่งปรากฏจากท่านอับดุลเลาะห์บุตรของท่านอุมัร ท่านมีเพื่อนบ้านเป็นชาวยิว เมื่อคราวใดที่ท่านได้เชือดแกะ ท่านจะกล่าวว่า ท่านทั้งหลายโปรดแบกแกะส่วนหนึ่งสู่ยังเพื่อนบ้านของเราที่เป็นยิวด้วย ได้มีรายงานที่ถูกบันทึกจากท่านบัยฮะกีย์จากรายงานของอะบูฮุรอยเราะห์ว่ามีชายผู้หนึ่งมาพบท่านนบีและกล่าวว่า โอ้ท่านร่อซูลุ้ลเลาะห์ โปรดชี้ไห้แก่ฉันในงานชิ้นหนึ่งที่ฉันทำไปแล้วจะได้เข้าสวรรค์ของอัลเลาะห์ และท่านนบีได้กล่าวแก่ชายผู้นี้ว่า (كُنْ مُحْسِنًا ) “จงเป็นผู้มีคุณธรรม” ชายผู้นี้ก็ถามอีกว่า “ โอ้ท่านร่อซูลุล้เลาะห์ ฉันจะทราบได้อย่างใรว่าฉันเป็นคน ( مُحْسِنْ ) มีคุณธรรม” ท่านนบีตอบชายผู้นี้ว่า “ท่านจงถามเพื่อนบ้านของท่าน ถ้าแม้นเขาทั้งหลายกล่าวว่าท่านเป็นคนดีมีคุณธรรมท่านก็เป็นผู้นั้น และถ้าแม้นว่าเขาทั้งหลายกล่าวว่าท่านเป็นคนไม่ดีท่านก็เป็นผู้นั้น”
ท่านพี่น้องที่รัก
ปัจจัยหนึ่งที่ทำให้เกิดความสุกขึ้นได้ในหมู่บ้านคือ การพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกันประดุจดั่งน้ำพึ่งเรือเสือพึ่งป่า นั้นหมายความว่าเป็นมนุษย์ต้องพึ่งพาซึ่งกันและกัน ถ้อยทีถ้อยอาศัย ช่วยเหลือกันเท่าที่มีความสามารถ ไม่สร้างความเดือดร้อนในการรับจนกลายสภาพเป็นคนเห็นแก่ตัวได้คืบเอาศอกจนเพื่อนบ้านเบื่อระอา หรือไม่เคยให้อภัยแก่เพื่อนบ้านเลยในสิ่งที่อาจกระทบกระทั้งโดยไม่ได้ตั้งใจ ท่านพี่น้องทราบใหมว่าส่วนหนึ่งของความเป็นผู้มีคุณธรรม( مُحْسِنْ )คือผู้นั้นมีความอดทนอดกลั้นบ้างในความเดือดร้อนที่เกิดขึ้นจากเพื่อนบ้านเขาไม่ว่าจะเป็นเรื่องริดรอน สิทธิหรืออื่นใดก็ตามและถึงแม้นว่าเพื่อนบ้านนั้นไม่ไช่มุสลิม ซึ่งมีรายงานเล่าจากท่านซะฮ์ลบุตรอับดุลเลาะห์อัสตุสตุรีย์ ร่อฮิมะฮุ้ลเลาะห์ว่า แท้จริงเขามีเพื่อนบ้านที่เป็นกาฟิรซิมมีมะยูซี ได้ทำท่อระบายน้ำโสโครกใหลถ้วมล้นเข้าบ้านของซะฮ์ลและซะฮ์ลได้นำถังมารองนำโสโครกทุกวันพร้อมกับท่านได้แอบเอาไปทิ้งในยามดึกเพื่อมิไห้ใครทราบ เวลาได้ผ่านไปเนิ่นนานจนกระทั้งซะฮ์ลมีอาการป่วยใกล้กลับไปสู่ความเมตตาของอัลเลาะห์ เพื่อนบ้านซึ่งเป็นกาฟิรซิมมีได้เข้าไปในบ้านของซะฮ์ลและได้พบเห็นว่าน้ำจากท่อระบายน้ำโสโครกหยดใส่ถังซึ่งอยู่ในบ้านของซะฮ์ลและเขาก็กล่าวว่า นี่มันอะใรกัน ซะฮ์ลก็ตอบว่า มันหยดลงมาเป็นเวลาอันยาวนานแล้วจากท่อระบายน้ำสกปรกของบ้านท่าน ฉันรองมันกลางวันและเททิ้งในยามดึก ถ้าแม้นท่านไม่มาเยี่ยมฉัน ฉันก็จะไม่บอกท่านหรอก และฉันกลัวจะเกิดเรื่องแบบนี้แก่ผู้อื่นนอกจากฉันอีก ดังนั้นท่านจะทำอย่างไรต่อไป ชายเพื่อนบ้านที่เป็นกาฟิรซิมมีจึงกล่าวว่า โอ้ผู้ที่ฉันนับถือ ท่านปฏิบัติอย่างนี้กับฉันมาเป็นเวลาอันยาวนานแต่ฉันยังคงสภาพเป็นกาฟิรอยู่ ได้โปรดยื่นมือของท่านมาเถิด และฉันขอปฎิญานว่า (ลาอิลาฮ่าอิลลั้ลเลาะห์ ( لاَاِلَهَ اِلاَّ اللهُ ) มุฮัมมะดุรร่อซูลุ้ลเลาะห์ ( مُحَمَّدٌرَسُوْلُ اللهِ ) ไม่มีพระเจ้าอื่นที่ถูกกราบไหว้โดยเที่ยงแท้นอกจากอัลเลาะห์และนบีมุฮัมหมัดเป็นศาสนทูตแห่งอัลเลาะห์ ต่อมาหลังจากนั้นอีกไม่นานซะฮ์ลก็ได้กลับไปสู่ความเมตตาของอัลเลาะห์
ขออัลเลาะห์ได้ทรงฮิดายะฮ์พวกเราไห้ได้เป็นผู้มีคูณธรรมต่อเพื่อนบ้านทั้งกิริยา วาจา และจิตรใจ และโปรดไห้พวกเราสวยงามในบั้นปลายของชีวิต แท้จริงอัลเลาะห์ทรงสงสารและทรงเมตตายิ่ง
اَقُوْلُ قَوْلِيْ هَذَا وَاَسْتَغْفِرُ اللهَ الْعَظِيْمَ لِيْ وَلَكُمْ وَلِسَائِرِ الْمُسْلِمِيْنَ وَالْمُسْلِمَاتِ فَاسْتَغْفِرُوْهُ اِنَّهُ هُوَ الْغَفُوْرُ الرَّحِيْمُ
